فرصتها و تهدیدات روابط ایران و آمریکا پس از حادثه 11 سپتامبر

چکیده در طول سه دهه گذشته پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تنش و تخاصم محور اصلی روابط ایران و آمریکا را تشکیل داده است. اما پس از حادثه 11 سپتامبر، برخی تحولات منطقه ای از جمله اشغال افغانستان و عراق توسط آمریکا در سال 2003 م. و...، متغیرهای جدیدی را در مناسبات ایران و آمریکا مطرح کرده است.به طوریکه در برهه ای از این تاریخ باب مذاکرات و گفتگوها بین ایران و آمریکا پس از اشغال عراق بازگردید و این در حالی است که نخستین کشوری که ایران را به دستیابی به فناوری هسته ای ترغیب و این فناوری را به ایران منتقل کرد، یعنی ایالات متحده آمریکا، نخستین مخالف جدی امروز ایران در تحقق فعالیت های هسته ای آن می باشد. در هر حال برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی، با بروز حوادث 11 سپتامبر، ایران زمینه های فرصت سازی مناسبی را در صحنه سیاست خارجی پیدا کرده است و دلیل آن، اهمیت ایران در جنگ علیه تروریسم جهانی است. همچنین در این میان نقش متعادل کننده ایران در بحرانهای منطقه ای مانند عراق حائز اهمیت است. ویژگی های ژئوپلتیک ایران نیز به گونه ای است که از این کشور یک بازیگر پراهمیت در نظم منطقه ای و نظام بین الملل می سازد. به همین دلیل حادثه 11 سپتامبر نقطه عطفی برای افزایش زمینه های نقش آفرینی منطقه ای ایران به حساب می آید. در حال حاضر اهمیت ژئوپلیتیک ایران برای نظام بین الملل در دو موضوع خلاصه می شود: جنگ علیه تروریسم و ژئوپلیتیک انرژی. در زمینه جنگ علیه تروریسم، ایران در وسط دو کانون اصلی تروریسم جهانی یعنی افغانستان و عراق قرار دارد. از این لحاظ خاک ایران نقش مهمی در سد کردن عبور و انتقال تروریست ها در منطقه ایفاء می کند. در زمینه ژئوپلیتیک انرژی (نفت و گاز) نیز جغرافیای ایران به گونه ای است که به نقاط حساس و نفت خیز منطقه خاورمیانه در خلیج فارس و دریای خزر دسترسی همزمان دارد. بنابراین اشغال افغانستان و عراق توسط آمریکا در ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی تهدیدات و فرصت هایی را در روابط ایران و آمریکا ایجاد نمود. کلیدواژه ها: فرصت، تهدید.